Renta rodzinna przyznawana dziecku nie jest uznawana za dochód rodzica. Małoletni beneficjent otrzymuje ją na własny użytek, choć często środki trafiają na konto opiekuna. Wyjątki mogą pojawić się, gdy rodzic stara się o świadczenia socjalne lub rodzinne – wtedy interpretacja przepisów bywa inna.
Czy renta rodzinna dziecka wlicza się do dochodu rodzica?
Renta rodzinna przyznana dziecku po zmarłym rodzicu lub opiekunie formalnie stanowi dochód dziecka, a nie rodzica. Polskie przepisy wyraźnie rozdzielają dochody poszczególnych członków rodziny przy ustalaniu prawa do różnych świadczeń oraz analizie sytuacji materialnej. Renta rodzinna dziecka, choć wpływa na konto rodzica do momentu osiągnięcia przez dziecko pełnoletności, jest przypisywana wyłącznie dziecku.
Podczas kalkulacji dochodu rodziny na potrzeby świadczeń z pomocy społecznej, programów w rodzaju „500+”, świadczeń z Funduszu Alimentacyjnego lub przy ustalaniu prawa do ulg podatkowych, stosuje się podział dochodów na członków rodziny. Renta rodzinna dziecka nie powiększa dochodu rodzica, ale zwiększa łączny dochód rodziny, liczony na osobę.
Od tej reguły zdarzają się wyjątki, na przykład przy rozliczaniu podatku dochodowego – w takiej sytuacji dochody dziecka z renty rodzinnej rozlicza się osobno i nie dolicza do dochodu rodzica. Organy przyznające świadczenia lub ulgi podatkowe wymagają jednak wykazania źródeł dochodu wszystkich osób w gospodarstwie domowym, choć każda kategoria jest przypisana odpowiedniej osobie.
Jak prawo definiuje dochód rodzica i dziecka w kontekście renty rodzinnej?
Prawo precyzyjnie rozdziela definicję dochodu dziecka i rodzica w kontekście renty rodzinnej, co odgrywa dużą rolę przy ustalaniu prawa do świadczeń i obowiązków podatkowych. Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych, dochód dziecka obejmuje wszelkie pieniężne świadczenia wypłacane bezpośrednio dziecku, a renta rodzinna przyznana na rzecz dziecka stanowi jego indywidualny dochód.
Przepisy nie pozwalają traktować renty rodzinnej wypłacanej dziecku jako dochodu rodzica – świadczenie to rozlicza się wyłącznie jako dochód osoby uprawnionej, czyli najczęściej ucznia lub studenta do 25. roku życia wskazanego w decyzji ZUS lub KRUS. Dochód rodzica obejmuje wyłącznie te świadczenia i wynagrodzenia, które otrzymuje osobiście, a katalog takich źródeł określają ustawy podatkowe oraz wybrane przepisy socjalne.
Przy ubieganiu się o wypłatę świadczeń zależnych od dochodu, takich jak zasiłek rodzinny czy wsparcie z funduszu alimentacyjnego, konieczne jest ustalenie, komu przyznano dane źródło dochodu – dziecku czy rodzicowi. To oznacza, że renta rodzinna wypłacana wyłącznie dziecku nie jest uwzględniana w dochodzie rodzica podczas oceny sytuacji materialnej rodziny, chyba że świadczenie trafia jedną kwotą do przedstawiciela ustawowego w przypadku przyznania go kilku osobom łącznie.
W jakich sytuacjach renta rodzinna dziecka wpływa na prawo do świadczeń socjalnych rodziny?
Renta rodzinna dziecka może znacząco wpływać na prawo rodziny do świadczeń socjalnych, takich jak zasiłek rodzinny, świadczenia z pomocy społecznej czy stypendia socjalne. W większości programów pomocowych dochód dziecka, w tym renta rodzinna, jest wliczany do wspólnego dochodu rodziny przy ustalaniu prawa do świadczeń oraz przy obliczaniu kryterium dochodowego.
Kryteria dochodowe są najczęściej ściśle określone przepisami, np. dla zasiłku rodzinnego wynoszą 674 zł lub 764 zł na osobę w rodzinie, zależnie od sytuacji. Nawet jeśli rodzic nie otrzymuje renty rodzinnej dziecka, jej wysokość powiększa dochód na członka rodziny, co może skutkować przekroczeniem progu dochodowego i utratą prawa do świadczeń. Tylko w wyjątkowych przypadkach, takich jak świadczenie pielęgnacyjne lub dodatki dla opiekunów osób niepełnosprawnych, renta rodzinna dziecka może być traktowana odrębnie lub wyłączona z rozliczenia. Takie sytuacje wynikają z konkretnych przepisów ustawowych i orzecznictwa.
Dochody z tytułu renty rodzinnej dziecka są brane pod uwagę także przy ubieganiu się o świadczenia z programu „Rodzina 500+”. Zgodnie z ustawą, uwzględniana jest całość dochodu uzyskiwanego przez dziecko, niezależnie od faktycznego dysponowania środkami przez rodzica lub dziecko. To wyklucza możliwość pominięcia tego źródła we wniosku socjalnym.
Czy rodzic musi zgłaszać rentę rodzinną dziecka w rozliczeniu podatkowym?
Rodzic nie musi zgłaszać renty rodzinnej otrzymywanej bezpośrednio przez dziecko w swoim rozliczeniu podatkowym. Dziecko otrzymujące rentę rodzinną jest osobnym podatnikiem, a jego dochód z tego tytułu rozliczany jest indywidualnie, nawet jeśli nie ukończyło jeszcze 18 lat. Obowiązek wykazania renty rodzinnej w zeznaniu podatkowym dotyczy wyłącznie dziecka, które otrzymało ten dochód, nie zaś jego rodzica.
W praktyce, jeśli kwota renty rodzinnej przekroczy wysokość kwoty wolnej od podatku (30 000 zł w 2024 roku), to właśnie dziecko – reprezentowane przez opiekuna – powinno złożyć własne zeznanie PIT-37 lub PIT-36 w urzędzie skarbowym. Rodzic jako przedstawiciel ustawowy składa deklarację podatkową w imieniu dziecka, ale nie uwzględnia renty rodzinnej dziecka w swoim własnym PIT. Nie jest to związane z przepisami o łączeniu dochodów członków rodziny, dlatego świadczenie to nie stanowi dochodu rodzica podlegającego opodatkowaniu albo wykazywaniu w jego rocznym rozliczeniu podatkowym.
Jakie konsekwencje może mieć uwzględnienie renty rodzinnej dziecka jako dochodu rodzica?
Uwzględnianie renty rodzinnej dziecka jako dochodu rodzica może prowadzić do nieprawidłowego ustalenia sytuacji finansowej gospodarstwa domowego. W praktyce taki sposób obliczeń sprawia, że do dochodu rodziny wliczane są środki, które formalnie i prawnie należą wyłącznie do dziecka, a nie do rodzica. Skutkiem tego może być zaniżenie lub utrata prawa do świadczeń socjalnych, takich jak świadczenia rodzinne, dodatek mieszkaniowy czy wsparcie z pomocy społecznej.
Konsekwencją błędnego uznania renty rodzinnej dziecka za dochód rodzica jest ryzyko konieczności zwrotu nienależnie pobranych świadczeń zgodnie z art. 30 ustawy o świadczeniach rodzinnych. Instytucje takie jak MOPS czy GOPS, kierując się zawyżonym dochodem rodziny, mogą domagać się zwrotu dotychczas wypłaconych kwot. Rodzice mogą być również zobowiązani do uiszczenia odsetek od kwot uznanych za nienależnie pobrane świadczenia oraz poniesienia konsekwencji administracyjnych, takich jak czasowy brak możliwości ubiegania się o kolejne wsparcie.
Wyroki sądów administracyjnych, m.in. wyrok NSA z 20.03.2013 r., sygn. I OSK 23/12, potwierdzają, że renta przysługująca dziecku nie powinna być zaliczana do dochodu rodziców, a wszelkie decyzje organów wydane wbrew tej zasadzie są uchylane w postępowaniach odwoławczych lub sądowych. Nieprawidłowe rozliczenie prowadzi także do niezgodności z przepisami podatkowymi i może skutkować problemami podczas kontroli skarbowej w razie ujawnienia rozbieżności.
